Zbiornik retencyjny Racibórz Dolny nie tylko pełni funkcję ochronną przed powodziami, ale również stanowi ciekawą trasę rowerową dla miłośników aktywnego wypoczynku. Na terenie zbiornika znajduje się około 22 km dróg serwisowych, prowadzących po koronach zapór, które można przemierzyć rowerem. Ta liczba nie obejmuje tras wewnątrz samego zbiornika.  Dzięki porozumieniu między administracją miasta Racibórz a Wodami Polskimi w Gliwicach, otwarta została nowa, 4-kilometrowa ścieżka rowerowa, która zapewnia jeszcze więcej możliwości dla pasjonatów jazdy na rowerze.

Zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny znajduje się w dolinie rzeki Odry, na północ od mostu drogowego Krzyżanowice – Buków. Rozciąga się od kilometra 33,580 do kilometra 46,300 rzeki, powyżej Raciborza, i z tego powodu jest położony bezpośrednio poniżej Polderu Buków. Obszar, na którym zlokalizowany jest zbiornik, znajduje się na terenie powiatu raciborskiego, w gminach Krzyżanowice, Racibórz i Kornowac, oraz w powiecie wodzisławskim, w gminie Lubomia, na terenie województwa śląskiego. Zadaniem zbiornika jest przede wszystkim ochrona przed powodzią dla ponad 1,3 miliona ludzi mieszkających w województwach śląskim, opolskim i dolnośląskim.

Budowa polderu umożliwiła również realizację jednego z celów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. (Dyrektywy 2007/60/WE), którym jest minimalizowanie ryzyka powodziowego i ograniczanie skutków powodzi. Polder Racibórz jest eksploatowany jako suchy zbiornik przeciwpowodziowy, co oznacza, że jego wpływ na rzekę Odrę jest związany tylko z okresami powodziowymi. Zbiornik nie wpływa na przepływy niskie i średnie. W zakresie przepływów do Q=470 m3/s (woda brzegowa, p=50%) co najmniej jedna zasuwa, w przęśle progowym, jest podniesiona umożliwiając swobodny przepływ Odry do kanału ulgi.

Zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny przepuszcza wezbrania o przepływie dozwolonym ze względów ekologicznych, czyli Q=1210 m3/s, bez spiętrzenia wody. Poza okresami wezbrań, zbiornik jest pusty, z wyjątkiem akwenów wyrobisk i samej Odry. Zbiornik redukuje jedynie fale powodziowe, których kulminacje przewyższają Q=1210 m3/s, ustalone w raporcie o oddziaływaniu na środowisko dla odcinka Odry poniżej Raciborza. Fale powodziowe o kulminacji do 2400 m3/s są przez zbiornik redukowane do poziomu Q=1210 m3/s. W przypadku fali powodziowej o kulminacji 3120 m3/s, zbliżonej do katastrofalnej z 1997 roku, zbiornik redukuje przepływ do poziomu 1538 m3/s. 

Zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny jest obecnie największą budowlą hydrotechniczną w Polsce. Jego celem jest ochrona 2,5 miliona mieszkańców trzech województw nadodrzańskich: śląskiego, opolskiego i dolnośląskiego przed powodziami o częstotliwości stu- i tysiącletniej. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie poważnych zniszczeń, takich jakie miały miejsce w południowej części kraju w 1997 i 2010 roku. Film przedstawia zasady funkcjonowania zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny. 

Mimo że oficjalne otwarcie zbiornika przeciwpowodziowego miało miejsce w czerwcu, to już w styczniu 2021 roku obiekt osiągnął pełną funkcjonalność, chroniąc przed powodzią miejscowości położone w dolinie rzeki Odry. Zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny, który zajmuje obszar 26,3 km² na terenie powiatu wodzisławskiego i raciborskiego, może pomieścić maksymalnie aż 185 milionów m³ wody i chroni bezpośrednio oraz pośrednio około 2,5 miliona mieszkańców południowo-zachodniej Polski.

Tereny, na które oddziałuje zbiornik, od wieków zmagały się z licznymi powodziami, takimi jak powódź tysiąclecia w 1997 roku czy powódź stuletnia w 2010 roku. W wyniku pierwszej z nich zginęło 56 osób, a szkody materialne oszacowano na ponad 8,5 miliarda złotych. Nowopowstały zbiornik przeciwpowodziowy zapobiega powtórzeniu się takiej sytuacji, chroniąc tereny znajdujące się poniżej przed katastrofalnymi powodziami. Dzięki zapewnieniu retencji powodziowej, zbiornik wyraźnie redukuje przepływ wód poniżej obiektu hydrotechnicznego.

Zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny został zaprojektowany, aby chronić tereny położone w dolinie rzeki Odry przed poważnymi powodziami, które nawiedzają te obszary co jakiś czas. Mniejsze wezbrania, których przepływ wynosi poniżej 1210 m³/s, nie będą przez ten obiekt redukowane, a zatem nie będzie piętrzył wody. W takich sytuacjach, rolę ochrony przeciwpowodziowej przejmują inne budowle i urządzenia hydrotechniczne, takie jak polder Buków, wały przeciwpowodziowe czy zamknięcia mobilne.

 W okresach pomiędzy wezbraniami, w czasie normalnego użytkowania obiektu, w czaszy zbiornika prowadzona jest gospodarka polegająca na wydobyciu kruszyw, działalności rolniczej czy rekreacyjnej. Jednak ze względu na funkcję przeciwpowodziową, na terenie zbiornika nie może powstać żaden obiekt trwale związany z gruntem. W przypadku nadejścia fali powodziowej, informacja o konieczności opuszczenia terenu zbiornika zostanie podana w środkach masowego przekazu. 

Wirtualny spacer

Galeria zdjęć

Zbiornik Racibórz Dolny

Zobacz

Zbiornik Racibórz Dolny

Zobacz

Zbiornik Racibórz Dolny

Zobacz

Zbiornik Racibórz Dolny

Zobacz

Zbiornik Racibórz Dolny

Zobacz

Zbiornik Racibórz Dolny

Zobacz

Zbiornik Racibórz Dolny

Zobacz

Zbiornik Racibórz Dolny

Zobacz